1 Kg Hellim Ne Kadar? Edebiyatın Sofrasında Bir Peynirin Ağırlığı
Bir edebiyatçı için kelimeler yalnızca anlam taşıyan işaretler değil, dünyanın biçimini yeniden kuran yaratıcı araçlardır. Her kelime bir tat, her cümle bir koku taşır. “1 kg hellim ne kadar?” sorusu kulağa ekonomik bir merak gibi gelir belki; oysa ben bu soruda bir romanın başlangıcını, bir şiirin ilk dizesini, bir sofranın hikâyesini duyarım. Çünkü fiyatlar da kelimeler gibi çağın nabzını tutar. Hellimin fiyatı aslında emeğin, toprağın, kültürün ve kimliğin değerine dair bir hikâyedir.
Bir Peynirin Edebî Serüveni
Hellim, Kıbrıs’ın taş evlerinden yayılan tuzlu bir rüzgâr gibidir. Onu sadece bir gıda olarak değil, bir kültürün cümlesi olarak okumak gerekir. Edebiyat tarihi boyunca sofralar, toplumsal sınıfın, kimliğin ve aidiyetin göstergesi olmuştur. Balzac’ın karakterleri masalarındaki etin miktarına göre tanımlanırken; Orhan Pamuk’un romanlarında kahve, ayran, simit gibi unsurlar karakterlerin iç dünyasını yansıtır.
Peki hellim peyniri bu tabloda nereye düşer? O, doğu ile batı arasında kalmış bir lezzetin simgesidir. Ne tamamen Akdenizli, ne tamamen Ortadoğulu. Tıpkı postmodern romanların kahramanları gibi, kimliğini sınırlar arasında taşır.
Ekonomik Değerin Edebi Karşılığı
Bugün “1 kg hellim ne kadar?” sorusuna yanıt ararken sadece rakamlardan değil, değerlerden söz ediyoruz. Çünkü bir ürünün fiyatı yalnızca ekonomik koşulların değil, kültürel hafızanın da yansımasıdır.
Kıbrıs’ın güneşinde olgunlaşan süt, tuzla birleşip yıllanır; bu süreç, tıpkı bir yazarın zihninde olgunlaşan fikirler gibidir.
Edebiyatta “değer” nasıl metinlerin içindeki anlam katmanlarından doğuyorsa, hellimin değeri de onun üretim hikâyesinden, emeğinden ve coğrafyasından doğar. Fiyat bir sonuçtur — ama o sonucun arkasında sabır, gelenek ve dayanışma vardır.
Sofranın Romanı: Kültürel Belleğin Katmanları
Bir sofrada paylaşılan hellim, tıpkı bir hikâyenin anlatılması gibidir. Her lokma, geçmişten bir sahne taşır.
Edebiyatta sofralar, karakterlerin iç dünyasının aynasıdır. Halit Ziya’nın romanlarında yemek masaları, aile düzeninin simgesidir; Yaşar Kemal’de ise sofralar dayanışmanın ve paylaşmanın metaforudur.
Hellim bu anlatıların ortasında bir denge unsurudur: sert ama yumuşayan, tuzlu ama sıcak. Bu ikilik, insan doğasının çelişkilerini de yansıtır.
Belki de bu yüzden hellim, bir roman karakteri olsaydı, Orhan Pamuk’un “Masumiyet Müzesi”ndeki Kemal gibi olurdu — ait olamadığı dünyalar arasında, ama her şeye rağmen kalıcılığını koruyan bir figür.
Hellimin Sosyo-Edebî Yansımaları
Bir yanda ekonomik gerçeklik vardır: süt fiyatları, üretim maliyetleri, enflasyon… Öte yanda ise bu peyniri yaşatan toplumsal hafıza.
Edebiyat da bu iki dünya arasında durur: hem somut hem soyut, hem geçici hem kalıcı.
“1 kg hellim ne kadar?” sorusu, işte bu iki katmanın kesişiminde yankılanır. Bir kilo hellim bazen 300 lira eder, bazen 500 — ama o hellimin içindeki çocukluk anısı, yaz akşamlarının kokusu, anne eliyle kesilmiş bir dilimin sıcaklığı paha biçilemezdir.
Bu noktada hellim, tıpkı edebiyatın kendisi gibi bir “hafıza mekânı”na dönüşür. Pierre Nora’nın dediği gibi, toplumlar kaybettikleri şeyleri semboller aracılığıyla yaşatırlar. Hellim de bu anlamda bir semboldür: kaybolan köylerin, değişen alışkanlıkların, modernleşen sofraların tanığıdır.
Fiyatın Ötesinde Bir Anlam: Lezzetin Ontolojisi
Edebiyatın gücü, sıradan soruların içinden evrensel anlamlar çıkarmaktır. “1 kg hellim ne kadar?” sorusu da bu açıdan bir varoluş sorgusuna dönüşür.
Her çağ kendi hellimini üretir: bazen bu hellim coğrafi bir ürün, bazen de kültürel bir benliktir. Bugünün hellimi, küreselleşmenin ve ticarileşmenin içinde kimliğini korumaya çalışan bir kültürün sembolüdür.
Edebiyat ise bu sembolleri anlamlı kılar; çünkü bir peynirin fiyatı, onun hikâyesi anlatıldığında gerçek değerine ulaşır.
Okuyucuya Davet
Şimdi sözü size bırakıyorum:
Sizce “1 kg hellim ne kadar?” sorusunun cevabı yalnızca ekonomik mi, yoksa edebi mi?
Yorumlarda kendi çağrışımlarınızı, çocukluğunuzun kokusunu, belki de bir sofradaki sessizliği paylaşın.
Çünkü bazen bir peynir, bir romanın tamamlanmamış cümlesidir — ve belki de o cümleyi tamamlayacak kişi sizsiniz.